Ons welzijn staat meer dan ooit onder druk. Mensen voelen meer stress, angst en onzekerheid. Of toch niet? Moeten we niet bang zijn voor nog meer burn-outs en mentaal lijden? Wat is de waarheid?
Wij stelden in dit boeiend debat de vraag aan professor Lieven Annemans, leadership experte Elke Jeurissen en inspirator Rik Vera.
Waarom ons mentaal welzijn NU een prioriteit moet worden
LIEVEN: Naast onze gezondheid, is ‘gelukkig zijn’ het belangrijkste in ons leven. De correlatie tussen die twee is zeer groot. We zijn op een punt gekomen dat er een bedreiging is gekomen voor ons psychisch welzijn. En niet enkel tijdens deze crisis. De naweeën van deze periode waarin alles anders was, gaan zich nog een tijdje laten gelden. De financiële impact op bedrijven en mensen, daar zal onze geestelijke gezondheid uiteraard onder lijden. We moeten opletten voor ‘de ramp na de ramp’.
Aanpassen en innoveren voor de toekomst
RIK: Nu zitten we nog in de schuilkelder. We hopen dat na deze periode alles terug hetzelfde zal zijn. Maar het is pas wanneer we uit onze schuilkelder komen, dat we zullen zien hoeveel schade de hele samenleving zal opgelopen hebben. Dan pas kunnen we beginnen met het herstel.
Ik zeg al langer dat we tegen een kantelmoment aanlopen als het gaat over hoe mensen samenleven en samenwerken. Dat kantelmoment is er nu alleen een stuk sneller gekomen dan we hadden verwacht. Belangrijk is dat we lessen trekken uit deze periode en creatieve oplossingen zoeken voor de toekomst.
Een periode van groei
ELKE: Iedereen moet omgaan met onzekerheid. Als teamleader moet je dat durven benoemen. Daarover gaat ook inclusie. Relaties op de werkvloer zijn in deze periode veel menselijker geworden. Er is veel verdraagzaamheid. Het gegeven ‘de beste medewerker is always on’, dat gaat er uit. Ook zitten mannen en vrouwen in hetzelfde schuitje.
Bedrijven zeggen dat ze sowieso naar een hybride model gaan. Nu krijg je dit soort dingen erdoor in een organisatie, wat in normale tijden niet zou lukken. Het is een groeikans.
De duurzame maakbaarheid van het nieuwe normaal
LIEVEN: Het zal erop neerkomen juist om te gaan met de angsten en onzekerheden die er leven. Daarnaast moeten we verder bouwen op de positieve evoluties die we zien en deze niet laten vallen eens deze crisis voorbij is.
RIK: Ik zie twee krachten: de conservatieve krachten die terug naar het oude normaal willen. Daarnaast de progressieve krachten die mogelijkheden zien om de dingen nu anders uit te schrijven en te vernieuwen. Ik behoor tot dat tweede kamp. Als we het nieuwe normaal niet met zijn allen vormgeven, gaat het er ook niet komen. Ik geloof sterk in die maakbaarheid. Maar zelfs in Scandinavië, waar ik die verandering wel sneller had verwacht, zie ik het nu nog niet gebeuren. Er gaan een aantal mensen dingen in beweging moeten zetten.
ELKE: Het doel van de relance is niet ‘back to business as usual’ gaan. De mensen die je daarbij betrekt is essentieel. Daarom is het goed dat er nu welzijnsexperten betrokken worden. Maar het heeft wel lang geduurd. We zijn al 10 weken bezig.
RIK: Dat zie je ook in de exit strategie van de federale overheid. Het jammere aan de exit is dat ze proberen om zo snel mogelijk terug naar het nieuwe normaal te gaan in plaats van naar iets nieuw te evolueren. Zo wordt van thuis werken nog steeds als iets ‘abnormaal’ omschreven.
Overleven ten kosten van werkgeluk?
LIEVEN: De psychologische basisbehoeften (autonomie, verbinding en competentie) zijn doorslaggevend in je geluk en dus ook in je werkgeluk. Door die totale andere manier van werken worden die 3 factoren enorm beïnvloed. Mensen proberen naar oplossingen te zoeken, maar anderzijds zie ik dat misschien maar 1 op 5 werkgevers heeft begrepen dat men het welzijn voor zijn medewerkers als prioriteit moet beschouwen.
ELKE: Bedrijven zijn vandaag in paniek. Ze proberen de boot varende te houden. Eerst overleven. Dat is nu de prioriteit nummer 1, want mensen staan op technische werkloosheid. Het inzicht zou net moeten zijn dat welzijn en economie niet tegenstrijdig zijn met elkaar.
LIEVEN: Een ideale economie is er in functie van het welzijn van de mensen. We moeten ons welzijn niet opofferen in functie van de economie. Ik vrees dat dat net is wat nu in verschillende organisatie gaat gebeuren. Dat het ‘overleven’ prioriteit krijgt en zelfs ten koste van welzijn. We gaan de voorwaarden die gesteld worden rond de kwaliteit van werken en leven opzij schuiven. Dat is net de verkeerde reflex is. Nu, meer dan ooit, zal het welzijn van medewerkers belangrijk zijn. Anders ga je in een vicieuze cirkel terecht komen van nog meer burn-outs en bijgevolg in een neerwaartse spiraal.
Holistische benadering rond welzijn
LIEVEN: De roep naar hulp door medewerkers is groot en het is belangrijk dat dat gehoord wordt. Via een welzijnscheque bijvoorbeeld zou de overheid medewerkers toegang kunnen geven tot coaching. Maar het is altijd een en-en verhaal. In bedrijven waar het bedrijfsklimaat niet goed is, waar leidinggevenden niet over de nodige emotionele intelligentie beschikken, en er een te grote job demand is, gaat coaching enkel een doekje voor het bloeden zijn. Als je het echt goed wil doen, moet je alle aspecten die met geluk op het werk te maken hebben tegelijk gaan benaderen.
Een visie voor een positieve evolutie van de toekomst
RIK: Er zijn een aantal zaken die hun houdbaarheidsdatum voorbij zijn. Het meten van medewerkers in het aantal dagen dat ze voor een bedrijf werken. In de files staan om netjes op tijd op kantoor te zijn. Het feit dat je mensen bij je op kantoor moet hebben en controleren. Ik hoop dat we die tijd voorbij zijn. Dat we beseffen dat het verkeerd organiseren van werk en het verkeerd organiseren van mobiliteit één op één met mekaar hangt. Ik denk dat de overheid daar een grote verantwoordelijkheid heeft om zo snel mogelijk die wetgevingen te gaan herbekijken in plaats van achterop te lopen op de realiteit. De overheid zal bedrijven moeten helpen om die stappen te zetten. Bedrijfsleiders en medewerkers zijn er klaar voor.
ELKE: Wat ontbreekt is een maatschappijvisie. We zijn nu bezig met ‘hoe kunnen we alles wat bestaat aanpassen’. Maar je moet een positief verhaal kunnen neerzetten. Als die visie er is, dan pas is de tweede vraag: hoe kunnen we dat organiseren. En de derde: wat is de rol van overheid en de werkgevers.
Future-proof leiders
ELKE: Goeie leiders hebben deze crisis niet nodig. Zij begrijpen al langer dat het gaat over shared leadership. Deze leiders kunnen een visie uitdragen, mensen enthousiasmeren en vooral ook luisteren naar andere meningen. Future-proof leiders luisteren meer dan dat ze praten en verzamelen op die manier diversiteit rondom zich.
Ik zie veel werkgevers die wel bezig zijn met welzijn. Ik heb niet het gevoel dat zij het geld boven de mensen zetten.
LIEVEN: Wij hebben daarover bevragingen gedaan. Bij de medewerkers zegt 1 op 5 dat hun werkgever aandacht heeft voor welzijn. 4 op 5 geeft aan dat er nog veel werk aan de winkel is. Als je kijkt naar wat mensen gelukkig maakt: financiële situatie, sociale relaties, fysieke en mentale gezondheid en je nuttig kunnen maken. Dat zijn heel belangrijke factoren. Maar daarnaast is het ook belangrijk voldoende rust te hebben in je hoofd. Dat laatste wordt wel onderschat. Daarom ben ik ook voorstander van thuiswerken. Maar je moet ergens een lijn trekken als werkgever of leidinggevende. Je kan bijvoorbeeld de regel stellen dat je vanaf een bepaald uur niet meer antwoord op e-mails en niet meer reageert in de Whatsapp groep die is opgericht met het team. Dat is heel belangrijk voor de kwaliteit van leven.
RIK: Bedrijfsleiders die ik fijn vind, hebben één gezamenlijke factor: nieuwsgierigheid. Zowel naar de buitenwereld, naar nieuwe dingen als naar wat de ander heeft te vertellen. In een cultuur waar er ook tussen de medewerkers de nodige nieuwsgierigheid is naar elkaar. Dat zijn fijne organisaties om te werken.
Het welzijn in jouw organisatie meten?
Bij 361° hebben we een analyse tool ontwikkeld waarmee we interactief medewerkers bevragen naar 6 thema’s die invloed hebben op het welzijn binnen je organisatie. Bovendien kan je voor het uitvoeren van deze analyse beroep doen op de werkbaarheidscheque, een Vlaamse subsidie tot € 10.000.
Recente reacties