Onzekerheden omarmen schept rust in je hoofd én je bedrijf

Joachim De Vos, Founder & Managing Director Tomorrowlab en CEO Living Tomorrow. Ontdek hoe hij de holistische cirkel van 361° rond maakt.

Sinds 2000 maakte onze maatschappij een ontwikkeling mee die geen zeventien maar tweehonderd jaar omvat. Wat betekent dit voor bedrijven?

Joachim De Vos: “Bedrijven veranderen gigantisch en de tijd dat je als bedrijf kon streven naar stabiliteit is voorbij. Onderzoek van de beursindexen Standard & Poor’s 500 en de BEL 20 wijst uit dat de gemiddelde ouderdom van een beursgenoteerd bedrijf twintig jaar geleden ongeveer 60 jaar was. Vandaag is de gemiddelde leeftijd van een beursgenoteerd bedrijf 14,5 jaar en verwacht wordt dat deze leeftijd nog meer zal dalen. Veel van deze nieuwe bedrijven dicteren ook heel snel de wereldorde. Kijk maar naar de impact van Facebook, dat sinds 2003 bestaat en toch vergaande gevolgen heeft op onze communicatie. En daar waar het voor bedrijven soms jaren duurde vooraleer ze een miljardenomzet draaiden, genereren sommige jonge bedrijven, in de gamingindustrie bijvoorbeeld, vandaag een omzet van 1 miljard op drie dagen tijd.”

Welke rol speelt de technologie?

“De technologie speelt de hoofdrol in al deze verhalen en dat zal zo blijven. Technologie zorgt voor vooruitgang, denk aan globale communicatie, automatisering, snel transport voor wereldhandel en steeds lagere prijzen. Meer dan drie vierde van de personen in de wereld kan zich vandaag een smartphone veroorloven en kennis opdoen via internet. Dat was nooit eerder zo. De keerzijde van de medaille is een toenemende onzekerheid, via externe en indirecte factoren. Problemen worden groter, complex en groeien steeds vaker uit tot een crisis. Ze volgen elkaar ook almaar sneller op. Kijk maar naar de olie-, dioxine-, Tsjenobyl-, vogelgriep-, klimaat-, ebola-, varkenspest-, energie-, banken- en vluchtelingencrisis. We vinden de oorzaken in de steeds sneller groeiende wereldbevolking en explosief groeiende consumptie, aangevuurd door technologie. Onze wereld zal de komende jaren trouwens nog sneller veranderen, want technologie evolueert exponentieel. Er staat ons dus best nog wat te wachten.”

Hoe doe je als bedrijfsleider in onze veranderlijke onvoorspelbare, complexe en ambigue wereld uitspraken over de toekomst?

“Toekomstkijken op basis van tendensen uit het verleden is in deze VUCA-wereld geen goed idee meer. We kunnen niet meer extrapoleren of forecasten. Jammer genoeg doen veel bedrijven dit toch nog, maar door het gebrek aan stabiliteit komen ze vaak bedrogen uit. Een veel beter idee is de toekomst in kaart brengen via scenario’s, waarbij je rond de grootste externe onzekerheden van je sector of bedrijf een draaiboek met verschillende uitkomsten uitwerkt. Je leeft je dus in deze toekomstige en mogelijke werelden in, zo zou het kunnen worden. Je maakt van onzekerheden weer zekerheden en gaat proactief en gestructureerd met risico’s om.”

Hoe ga je concreet aan de slag met deze scenario’s?

“Op basis van deze scenario’s, die vaak heel extreem zijn, werk je verscheidene strategieën uit. Krijg je vanuit de actualiteit of andere bronnen signalen dat de toekomst uitgaat naar één van deze scenario’s, dan heb je een plan klaar en kun je snel schakelen. Je bent met andere woorden op elk van de scenario’s voorbereid en geeft je bedrijf ook een plaats in elk van deze toekomstbeelden. Je bent klaar voor de toekomst en ontwikkelt een dynamische strategie voor je bedrijf en medewerkers.”

Neem je zo betere beslissingen?

“Inderdaad! Je omarmt onzekerheid en reageert vanuit een brede horizon, niet vanuit angstige en impulsieve reacties die op de lange termijn zelden goed uitdraaien. Als het hele bedrijf op de hoogte is van de verscheidene scenario’s en jullie de signalen goed interpreteren, neem je beslissingen vanuit een langetermijnvisie.”

Wat is de impact van deze foresight-technieken op je welzijn en dat van je medewerkers?

“Doordat je al zoveel scenario’s uitdacht, ben je geen speelbal van actuele gebeurtenissen. Jullie interpreteren al wat er gebeurt niet als bedreigingen, maar als signalen die passen in één van de scenario’s. Je merkt dus heel snel dat de toekomst in een bepaalde richting beweegt. Zoiets brengt rust in een bedrijf en zorgt voor veel minder stress. Geloof me, toekomstkijken en een horizon scheppen is veel meer zinvol voor stressmanagement dan een teambuilding of thuiswerken.”

Wat vind je zelf het meest boeiende aan naar de toekomst kijken?

“Albert Einstein deed daar een interessante uitspraak over. ‘Ik ben veel met de toekomst bezig, want dat is de wereld waarin ik zal leven’, zei hij en hij had gelijk. De toekomst is boeiend, zeker als je via foresight-technieken de onzekerheden en angsten daarover kunt wegnemen en de toekomst ook mee kunt bepalen doordat je anticipeert en visionair handelt. Ik beschouw de verschillende scenario’s die we voor bedrijven uitwerken als fotoalbums, maar dan fotoalbums voor alles wat nog zal gebeuren.”